Ngày nay, không hiếm khi thấy cái gọi là độc quyền trên thị trường, nơi một doanh nghiệp cụ thể sở hữu một sản phẩm độc đáo, nghĩa là doanh nghiệp đó có một mức giá độc đáo cho phép họ kiếm lợi nhuận từ sản phẩm đó. Để hiểu rõ hơn về doanh nghiệp độc quyền là gì, các biện pháp kiểm soát độc quyền là gì? Hãy theo dõi bài viết!
Doanh nghiệp độc quyền là gì?
Nguồn tin từ KJC cho biết, độc quyền là hiện tượng xảy ra trên thị trường, trong đó một nhóm công ty hoặc nhiều nhóm công ty liên kết với nhau để chiếm giữ một vị thế cụ thể trong một lĩnh vực nhất định, chẳng hạn như cung cấp một loại hàng hóa hoặc dịch vụ nhất định trên thị trường. Do đó, độc quyền một sản phẩm cho phép một công ty kiểm soát số lượng sản phẩm được bán trên thị trường, giá bán và toàn bộ lợi nhuận từ sản phẩm hoặc dịch vụ đó. Nhìn chung, độc quyền có một số lợi thế, chẳng hạn như cho phép nhiều công ty thu được lợi nhuận lớn trên một thị trường, bao gồm cả các ngành và sản phẩm quan trọng. Nó cũng làm giảm sự cạnh tranh từ các đối thủ khác trên thị trường.
Nhìn chung, có vẻ như độc quyền được định nghĩa là một kết quả tất yếu, xảy ra trong một quá trình cạnh tranh không do bất kỳ yếu tố nào trực tiếp gây ra và kiểm soát. Với việc nhấn mạnh vào cạnh tranh lành mạnh, nhiều lĩnh vực đang bắt đầu chuyển đổi sang các hệ thống cạnh tranh yếu kém, đồng nghĩa với việc nảy sinh nhiều vấn đề, chẳng hạn như một số công ty phải thiết lập độc quyền trên thị trường cung cấp hàng hóa và dịch vụ.
Đặc điểm và nguyên nhân doanh nghiệp độc quyền
Các đặc điểm chính của Doanh nghiệp độc quyền
- Nhà cung cấp duy nhất : Không có nhà cung cấp nào khác gần đó
- Rào cản gia nhập : Cao do bằng sáng chế, chi phí cao, kiểm soát tài nguyên (ví dụ: mỏ kim cương De Beers từng kiểm soát 90% thị trường).
- Kiểm soát giá : Có khả năng đặt giá cao hơn chi phí cận biên (người định giá), dẫn đến lợi nhuận cao hơn.
- Không có cạnh tranh : Không cần phải quảng cáo nhiều, nhưng lãng phí năng lượng có thể là lãng phí (giảm chất lượng, tăng giá).
- Phân loại :
- Độc lập về môi trường như điện, nước – chi phí cố định cao, hiệu quả nếu do một công ty duy nhất vận hành.
- Ủy quyền chính thức: Ủy quyền của chính phủ (Bằng sáng chế, Bản quyền)
Nguyên nhân hình thành
- Lợi thế kinh tế theo quy mô : Các công ty lớn có chi phí sản xuất thấp hơn nhiều công ty nhỏ hơn.
- Kiểm soát tài nguyên : Có nhiều nguồn nguyên liệu thô khác nhau (ví dụ: OPEC đối với dầu).
- Chính sách của chính phủ : Cấp giấy phép đặc biệt để thúc đẩy đổi mới (ví dụ: thuốc đặc trị)
- Sáp nhập và mua lại : Mua lại đối thủ cạnh tranh để loại bỏ đối thủ đó.
Ưu điểm và nhược điểm của doanh nghiệm độc quyền
Ưu điểm
- Thứ nhất, xét về mặt kinh tế quy mô, các công ty có vị thế thống lĩnh có thể hưởng lợi nhiều hơn từ kinh tế quy mô. Nghĩa là, kinh tế quy mô tăng lên dẫn đến chi phí thấp hơn so với mức tiêu chuẩn, giúp cộng đồng người tiêu dùng tiêu thụ các sản phẩm “đặc biệt” với giá thấp hơn.
- Thứ hai, trong lĩnh vực R&D, chúng ta có thể hiểu được bản chất độc quyền của nó. Do đó, các công ty tư nhân sẽ tận dụng triệt để lợi thế tìm kiếm lợi nhuận này của doanh nghiệp tư nhân và đầu tư vào các dự án R&D. Đồng thời, họ có thể tích lũy được một lượng vốn lớn để sử dụng trong thời kỳ khó khăn.
- Thứ ba, khi một công ty có sức mạnh độc quyền, điều tự nhiên là công ty đó sẽ dễ dàng đạt được và duy trì sự độc lập hơn khi vượt trội hơn các đối thủ cạnh tranh trong cùng ngành, điều đó có nghĩa là danh tiếng của những công ty này sẽ phát triển và lan rộng hơn nhiều so với các công ty khác trong cùng ngành.
Nhược điểm
Theo tin tức tổng hợp của những người tìm hiểu sản phẩm của kjc, nhược điểm rõ ràng của độc quyền là việc duy trì độc quyền thị trường sẽ ngăn cản các đối thủ cạnh tranh khác gia nhập thị trường. Điều này tạo ra một vị thế lý tưởng cho các công ty tư nhân, nhưng lại khiến thị trường phân phối sản phẩm và phân khúc người dùng kém hiệu quả hơn mong đợi. Hơn nữa, việc tồn tại lâu dài trên thị trường không khuyến khích các công ty tư nhân đổi mới. Điều này có nghĩa là nếu các đối thủ cạnh tranh liên tục phát triển và cải tiến sản phẩm, đồng thời thu hút thêm khách hàng, các công ty tư nhân có thể dễ dàng tụt hậu.
Các biện pháp kiểm soát doanh nghiệm độc quyền
Trước hết, chúng tôi tin rằng để kiểm soát độc quyền, cần tiếp tục phát triển khái niệm cạnh tranh và lồng ghép khái niệm đánh giá vai trò của cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường của một quốc gia. Do đó, cạnh tranh trong nền kinh tế pháp luật cần được coi là động lực cho sự phát triển và nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Cạnh tranh trong nền kinh tế pháp luật cần xác định rõ ràng và hợp lý vai trò của nhà nước và vai trò lãnh đạo của doanh nghiệp nhà nước trong nền kinh tế, đồng thời hạn chế số lượng doanh nghiệp nhà nước có quyền lực đối với doanh nghiệp nhà nước, nhằm tạo ra môi trường cạnh tranh thuận lợi cho phát triển kinh tế.
- Để đạt được mục tiêu này, cần có chính sách thúc đẩy quá trình chuyển đổi doanh nghiệp nhà nước. Quá trình này sẽ làm giảm ảnh hưởng của doanh nghiệp nhà nước và xóa bỏ những rào cản đối với hoạt động kinh doanh trong mọi lĩnh vực của nền kinh tế. Điều này sẽ giúp giảm chi phí sản xuất, tăng sức cạnh tranh tổng thể của nền kinh tế, tăng sức hấp dẫn của đầu tư nước ngoài và đồng thời giảm gánh nặng cho ngân sách quốc gia.
- Bước thứ hai là thiết lập các quy định phù hợp để cải cách pháp luật cạnh tranh, nhằm bảo đảm cơ chế cạnh tranh hoạt động hiệu quả, hạn chế cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường, tạo điều kiện thuận lợi cho việc gia nhập và rút lui khỏi thị trường, khuyến khích nhà đầu tư tham gia sản xuất kinh doanh. Do đó, việc xây dựng một khuôn khổ pháp lý chung cho các loại hình doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế là hết sức cần thiết. Cải cách pháp luật cạnh tranh đòi hỏi phải tiếp tục sửa đổi quy trình pháp lý.
- Giải pháp thứ ba là thành lập một cơ quan chuyên trách để giám sát và kiểm soát hành vi hạn chế cạnh tranh và các hành vi không phù hợp, bởi vì những hành vi này làm giảm cạnh tranh và thậm chí có thể dẫn đến suy thoái kinh tế do thiếu động lực. Do đó, cần rà soát và hạn chế độc quyền, đồng thời giám sát và kiểm soát chặt chẽ chính phủ. Nhà nước cần giám sát chặt chẽ các hành vi không phù hợp của các doanh nghiệp lớn để đảm bảo các doanh nghiệp khác có cơ hội phát triển bình đẳng. Đồng thời, cần thiết lập hệ thống sổ sách kế toán và kiểm toán để hỗ trợ quản lý tài chính doanh nghiệp.
- Giải pháp thứ tư là triển khai các chương trình cải thiện môi trường thông tin và pháp lý một cách minh bạch, kịp thời, đồng thời nhanh chóng cải cách thủ tục hành chính để tạo điều kiện thuận lợi cho cạnh tranh kinh doanh.
- Giải pháp thứ sáu là Nhà nước có trách nhiệm thực thi pháp luật cạnh tranh để bảo đảm và duy trì môi trường cạnh tranh. Nội dung của pháp luật cạnh tranh cũng cần được rà soát thường xuyên, bổ sung những nội dung chưa đầy đủ hoặc còn hạn chế trong thực tiễn, nhằm đảm bảo pháp luật được điều chỉnh và thực thi phù hợp với môi trường cạnh tranh trong nước đang thay đổi và các yếu tố quốc tế liên quan.
- Giải pháp là nước ta cần thành lập các tổ chức bảo vệ người tiêu dùng với chức năng quan trọng là cung cấp thông tin cho người tiêu dùng và phát hiện kịp thời các hành vi cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường. Các tổ chức này sẽ đóng vai trò răn đe đối với các doanh nghiệp đang thao túng thị trường. Kinh nghiệm từ các nước cho thấy hoạt động bảo vệ người tiêu dùng là yếu tố then chốt để duy trì môi trường cạnh tranh lành mạnh. Do đó, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và cạnh tranh là hai vấn đề có liên quan mật thiết với nhau.
Do đó, từ những giải pháp chúng tôi đề xuất ở trên, có thể thấy rằng để kiểm soát tốt hơn tình trạng độc quyền của doanh nghiệp trên thị trường hiện nay, cần phải kết hợp nhiều yếu tố, nội dung với các quy định pháp luật để thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh, từ đó tạo ra những bước phát triển mới trên thị trường. Các giải pháp trên nhằm mục đích đưa ra một hướng tiếp cận tích cực trong việc kiểm soát độc quyền, bởi nếu lạm dụng độc quyền sẽ gây ra những tác hại nghiêm trọng cho nền kinh tế.
Doanh nghiệp độc quyền là gì? Trên thực tế, đối với doanh nghiệp, đây có thể được coi là một hình thức độc quyền với mức giá bán rất cao, hạn chế cơ sở người tiêu dùng. Đồng thời, trong một thị trường độc quyền, người tiêu dùng có ít lựa chọn trong việc tiêu thụ sản phẩm, về lâu dài sẽ khiến người tiêu dùng cảm thấy bất an.
